Watersnip

Onvoldoende gegevens beschikbaar voor trendanalyse.

Buiten broedtijd

Doortrekkende Watersnippen zijn afkomstig uit een gebied dat tot in Rusland reikt. Een deel overwintert bij ons, de meeste trekken door naar de Britse Eilanden en Zuidwest-Europa. Tussen half juli en begin mei kunnen grote aantallen Watersnippen verschijnen in gebieden met ondiep water, modderige plekken en veel dekking. De aantallen zijn het hoogst van half september tot half november en in maart en begin april. Tijdens vorst trekt een deel weg terwijl de rest open water opzoekt, bijvoorbeeld kwelplekken of beken. Het aantal Watersnippen dat van ons land gebruik maakt, is sinds ongeveer 1950 afgenomen. Een belangrijke reden, naast internationale afname van broedpopulaties, is de verplaatsing van ruigebieden. Brachten voorheen grote aantallen Watersnippen de rui door in Nederland, tegenwoordig doen ze dat veelal op de Britse Eilanden.

Broedtijd

De lange snavel van de Watersnip heeft zachte grond nodig om in te boren naar voedsel. Daarom nestelen Watersnippen alleen in natte graslanden op veengronden, gemaaide rietlanden en in natte heischrale terreinen. Bolwerken, zoals in Noordwest-Overijssel zijn zeldzaam geworden. In veel oude bolwerken zoals de veenweidegebieden van Friesland, in Waterland en in de Zaansteek is de stand behoorlijk uitgedund. Dat heeft alles van doen met ontwatering. Hierdoor neemt de soort al vele tientallen jaren in aantal af en komt hij in boerenland alleen voor indien het waterpeil kunstmatig hoog gehouden wordt. De ooit forse Nederlandse broedpopulatie, die rond 1970 mogelijk 10.000 paartjes telde, is gedecimeerd en de soort is als broedvogel verdwenen uit grote delen van het land

De Watersnip is beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn en de Wet natuurbescherming. Voor deze soort zijn in Nederland Natura 2000-gebieden aangewezen als broedvogel.

Methodiek voor de bepaling van de Staat van instandhouding van vogels

broedvogel

De Staat van Instandhouding van de Watersnip als broedvogel in Nederland is zeer ongunstig.

Bron: Bouwsteen ten behoeve van het Strategisch Plan Natura 2000. Zie Kerninformatie op deze pagina.

niet-broedvogel

De Staat van Instandhouding van de Watersnip als niet-broedvogel in Nederland is zeer ongunstig.

Bron: Rapport Staat van instandhouding van soorten van de Vogelrichtlijn zonder instandhoudingsdoelen in Natura 2000-gebieden

Broedvogels

Deze factsheet bevat ecologische kerninformatie over een vogelsoort die betrokken is bij de doelen voor Natura 2000-gebieden, resulterend in beleidsadviezen voor het halen van de doelen van de Europese Vogelrichtlijn. Bij sommige vogelsoorten zijn factsheets opgesteld voor twee populaties, namelijk de broed- én de doortrek- en/of winterpopulatie. Elke factsheet gaat in op de Staat van Instandhouding (SvI), de eventuele opgave om de populatie op een gunstig niveau te brengen, de belangrijkste knelpunten en op (potentiële) verbetermaatregelen. Voorts wordt ingegaan op het deel van de populatie dat verblijft in het Natura 2000-netwerk, het overige Natuurnetwerk Nederland (NNN) en overige gebieden, en op het regionaal/provinciaal belang.

Methode

Territoriumkartering

Tijd van het jaar

Half maart t/m half juli

Tijd van de dag

Gehele dag, maar baltsactiviteit het hoogst in ochtendschemer, namiddag en (vooral) avondschemer, speciaal bij vochtig en zacht weer (motregen, of net na regenbui).

Datumgrenzen, normbezoeken en fusieafstand

Aanwijzingen

Bij waarnemingen in broedbiotoop speciale aandacht voor baltsvlucht ('mekkeren' (vibrerend geluid met staartveren voortgebracht), vooral mannetjes,) [broedcode 2], 'kloktikkend' geluid ('tjieke-tjieke-tjieke', beide geslachten, zowel in lage vlucht als vanaf paaltje of grond, wijst vaak op nest of jongen) [brc 7] en waakzame of alarmerende vogels (op paaltjes en bomen; dit doen trekkers nooit) [brc 7]. Eventueel geluid afspelen ter controle bij vermoed solitair broedgeval [vermelden als opmerking bij invoeren van broedcode omdat dit tapen een groot verschil kan maken]. Optimale balts veelal bij vochtig en zacht weer. Vaak meer actief gedurende avondschemer dan ochtendschemer.
LET OP: doortrek mogelijk tot in mei. Opgejaagde trekkers vliegen weg met bekende schorre roep weg (hele jaar gemaakt) [niet invoeren of met broedcode 1 in broedhabitat], opgejaagde broedvogels gaan vaak kort baltsen of strijken op korte afstand neer [brc 1, 2]. Mekkerende baltsvluchten blijven wel eens uit bij hoge dichtheden (dan vooral kloktikken, ook in gemeenschappelijke vlucht van waarschijnlijk uitsluitend mannetjes).
Grote spreiding in broedperiode, met legsels eind maart mogelijk maar ook in juni of zelfs juli (vaak in hergroei van eerste snee in hooiland). Mannetje en vrouwtje nemen apart enkele jongen voor hun rekening.

Bijzonderheden

Soort kan zich in droge perioden opmerkelijk gedeisd houden. Mekkervlucht doorgaans door een of enkele mannetjes [invoeren als losse stippen met broedcode 2]. Wanneer de vogels lager gaan vliegen, sluiten soms andere Watersnippen aan; dit kunnen vrouwtjes zijn (dus: uitgaan van eerst waargenomen aantal). Kloktikkend geluid vanaf de grond of paaltje wordt soms vrijwel onmiddellijk beantwoord vanuit directe omgeving (max. 150 m); functie niet geheel duidelijk maar wellicht duet tussen mannetje en vrouwtje [brc 7].

Broedbiologie

Gebonden aan open tot halfopen landschappen met hoog waterpeil, van extensief grasland tot natte heide, veen, moeras, soms ook aan de rand van broekbosjes. Bodemnest op natte of vochtige ondergrond goed verstopt tussen pollen. Eileg van eind maart tot in juli. Eén tot twee broedsels per jaar, meestal 4 eieren, broedduur 18-20 dagen, jongen (nestvlieders) na 28-35 dagen vliegvlug.

Literatuur

Nijland F. 2000. Lammetjes in de lucht: territoriumkartering van Watersnippen Gallinago gallinago nader bekeken. Limosa 73: 1-6.

Tijd van het jaar

Half juli tot in mei, hoogste aantallen half augustus-november en maart-april.

Tijd van de dag

Van 1 uur na zonsopgang tot 1 uur voor zonsondergang.

Aanwijzingen

- Alle geschikte terreindelen bezoeken
- Alleen vogels met terreinbinding tellen (dus niet hoog overvliegende)
- Min of meer vaste route door terrein, maar alert zijn op nieuw ontstane (tijdelijk) geschikte plekken, bijv. na overstroming of overvloedige regenval
- Min of meer gelijke tijdsinspanning bij herhaalde bezoeken

Bijzonderheden

- Solitair of in groepen tot enkele tientallen
- Doorgaans onopvallend in oevervegetatie verblijvend, soms echter open en bloot
- Zwijgzaam, maar bij verstoring met roepen opvliegend
- Op ondiepe plassen (meestal met begroeiing), in nat gras- en bouwland, soms ook in droog terrein
- Systematisch aflopen van moerassige plekken, sloten etc. levert hogere aantallen op dan passief tellen (maar moet bij monitoringonderzoek wel steeds herhaald worden; vermeldt dit).