Kwartelkoning

Onvoldoende gegevens beschikbaar voor trendanalyse.

Buiten broedtijd

In de Nederlandse broedgebieden arriveren Kwartelkoningen meestal niet voor begin mei en zijn na eind augustus vrijwel verdwenen. Waarnemingen in het westen van het land en op de Waddeneilanden suggereren een bescheiden doortrek, maar de mate waarin is door de verborgen leefwijze niet bekend.

Broedtijd

De Kwartelkoning nestelt meestal in extensief gebruikt hooiland langs de rivieren en in beekdalen, vooral in Groningen echter ook in akkerland. Hij was ooit een bekende broedvogel in grote delen van het land, maar bleek niet opgewassen tegen de moderne landbouw. De huidige in grasland nestelende Kwartelkoningen concentreren zich dan ook vooral in natuurterreinen, en krijgen doorgaans alleen een kans op succesvol broeden bij afspraken over laat maaien. In akkers hebben vooral vestigingen in wintertarwe kans op succes. De jaarlijks vastgestelde aantallen variëren enorm. Ringterugmeldingen suggereren dat een deel van de vogels ook in volgende jaren naar ons land terugkeert, maar de grote fluctuaties kunnen ontstaan vanwege gunstige omstandigheden bij ons (natte jaren met verlate maaidata) of slechte omstandigheden elders (overstromingen). De opleving vanaf 1997 wordt toegeschreven aan een toename van de populatie als geheel, veroorzaakt door het op grote schaal beschikbaar komen van tijdelijke habitat na de politieke en landbouwkundige omwentelingen in Oost-Europa. Gezien de afname van piekaantallen bij ons en in omringende landen lijken die hoogtijdagen voorbij.

De Kwartelkoning is beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn en de Wet natuurbescherming. Voor deze soort zijn in Nederland Natura 2000-gebieden aangewezen als broedvogel.

Methodiek voor de bepaling van de Staat van instandhouding van vogels

broedvogel

De Staat van Instandhouding van de Kwartelkoning als broedvogel in Nederland is zeer ongunstig.

Bron: Bouwsteen ten behoeve van het Strategisch Plan Natura 2000. Zie Kerninformatie op deze pagina.

niet-broedvogel

De Staat van Instandhouding buiten het broedseizoen is (vooralsnog) niet te bepalen.

Broedvogels

Deze factsheet bevat ecologische kerninformatie over een vogelsoort die betrokken is bij de doelen voor Natura 2000-gebieden, resulterend in beleidsadviezen voor het halen van de doelen van de Europese Vogelrichtlijn. Bij sommige vogelsoorten zijn factsheets opgesteld voor twee populaties, namelijk de broed- én de doortrek- en/of winterpopulatie. Elke factsheet gaat in op de Staat van Instandhouding (SvI), de eventuele opgave om de populatie op een gunstig niveau te brengen, de belangrijkste knelpunten en op (potentiële) verbetermaatregelen. Voorts wordt ingegaan op het deel van de populatie dat verblijft in het Natura 2000-netwerk, het overige Natuurnetwerk Nederland (NNN) en overige gebieden, en op het regionaal/provinciaal belang.

Methode

Territoriumkartering

Tijd van het jaar

Half april t/m eind juli

Tijd van de dag

Ochtend- en avondschemer en 's nachts, vooral 23 u tot 3 u.

Datumgrenzen, normbezoeken en fusieafstand

Aanwijzingen

Roepende mannetjes karteren [broedcode 2] evenals overige waarnemingen zoals zichtwaarneming, lokroep (meestal vlak bij nest) [brc 2] of kuikengeluid (zacht, maximaal op 30 meter hoorbaar) [brc 12]. In grote gebieden minstens 5 minuten luisteren op punten die niet meer dan 500 meter uit elkaar liggen. Geluid afspelen kan roepactiviteit stimuleren [vermelden als opmerking bij invoeren van broedcode omdat geluid afspelen de trefkans aanzienlijk vergroot]. Speel geluid niet te lang af in verband met verstoring en bedenk dat vogels op geluidsnabootsing af kunnen komen en de waarnemer kunnen volgen. Geluid van roepende vogel (tot 1 kilometer hoorbaar) kan door het draaien met kop, weerkaatsing tegen dijken en bos of door wind van meer exemplaren afkomstig lijken te zijn, en is lastig te lokaliseren. Na paring neemt roepactiviteit ‘s nachts af en wordt vaker overdag geroepen. Roepende vogel is moeilijk te lokaliseren en over grote afstand hoorbaar. Voer daarom kruispeilingen uit en verzamel bij het vermoeden van meerdere exemplaren uitsluitende waarnemingen.

Bijzonderheden

Bij hoge dichtheden uitgaan van maximaal aantal (gelijktijdig) roepende mannetjes. Eventuele overige waarnemingen zoveel mogelijk inpassen.
Territoria kunnen zich (vooral na maaien) verplaatsen. Vestiging in bouwland tot half juni of later.

Broedbiologie

Nestelt in hooiland of andere landbouwgewassen met voldoende dekking, meestal in open gebied maar soms in wat beslotener landschap (beekdalen met struiken en bomen). Mannetje vermoedelijk serieel polygaam, waarbij onduidelijk is hoelang de paarband intact blijft.
Bodembroeder, nest soms midden in veld (bij voldoende dekking) of juist aan rand (dekking door lage struiken, heg of boom). Eileg midden mei tot begin juli, incidenteel nog begin augustus. Een tot twee broedsels per jaar, meestal 7-12 eieren, broedduur 16-19 dagen, jongen (nestvlieders, in begin geheel zwart, als andere rallen) na 34-38 dagen vliegvlug.