Distribution and trends
Distribution
This map is derived from the Bird Atlas of the Netherlands (Sovon 2018). For each atlas square of 5x5 km, increased dot size showns possible breeding, probable breeding and confirmed breeding.
Data derived from waterbird monitoring scheme (mostly monthly counts during winter). Shown is the average number of birds per census unit.
Population trends
breeding bird trend
Data derived from the annual survey of colonial and rare breeding birds. Shown is the annual number of breeding territories.
- vanaf 1980
- significant increase, < 5% a year (+)
- laatste 12 jaar
- significant increase, < 5% a year (+)
waterbird trend
The data comes from the Waterbird Monitoring Network. For each season, the average number of birds (red dots), the trend line (dark blue) and associated standard error (light blue lines) are given. Seasons run from July to June.
- vanaf 1989
- significant increase, < 5% a year (+)
- laatste 12 jaar
- significant increase, < 5% a year (+)
Breeding success and survival
Not enough data.
Seasonal occurrence
seasonal pattern
Data derived from waterbird monitoring scheme (mostly monthly counts during winter). Shown is the monthly average number of birds for for the last five seasons. For each month is indicated which part is counted and what part is estimated (calculated using statistical methods). The red line shows the multi-year mean. This is the average over all months of the season, from July to June of the last five seasons. Months without estimation (indicated by ?) it is assumed that there were no birds.
Occurrence description
Buiten broedtijd
Visarenden op trek zijn in het hele land te zien bij visrijke wateren, tot op kleine vijvers en recreatieplassen. Stilstaande zoete wateren hebben de voorkeur maar Visarenden duiken ook op in zoute of brakke wateren. Trekkers komen vooral uit Duitsland en Fenno-Scandinavië. . De voorjaarstrek, in april en begin mei, verloopt snel. De najaarstrek, tussen half augustus en eind oktober, kent een piek half september. Sommige vogels blijven dan wekenlang hangen, maar bestrijken wel een groot gebied: de afstand tussen de visplek en de eetplek bedraagt soms enkele kilometers. Het aantal trekkers bij ons neemt toe als gevolg van bloeiende populaties in Noord-Europa. Winterwaarnemingen zijn heel bijzonder, waarnemingen in juni en juli zijn buiten de broedplaatsen schaars
Broedtijd
Broedende Visarenden in Nederland zijn van recente datum. Vanaf 2014 werden meerdere nesten gebouwd in de Biesbosch en in 2016 voor het eerst gebroed. Inmiddels broeden daar jaarlijks meerdere paartjes. Op de noordelijke Veluwe wordt recent ook succesvol gebroed. Ook op andere plekken blijven in sommige jaren paartjes langdurig aanwezig op geschikte plekken, maar tot nu kwam het elders in het land nog niet tot nieuwe vestigingen.
Birds directive
Conservation status
The Osprey is protected under the European Birds Directive and the Nature Conservation Act. Natura 2000 areas in the Netherlands have been designated as non-breeding bird for this species.
What is the methodology to assess the conservation status of birds
non-breeding bird
The conservation status of the Osprey as non-breeding bird in the Netherlands is favourable.
| State of Conservation Assessment | ||||
| Distribution | Population | Habitat | Future | Final verdict |
| favourable | favourable | favourable | favourable | favourable |
Source: Bouwsteen ten behoeve van het Strategisch Plan Natura 2000. More details in the Factsheet on this page.
Assigned areas
Winter en trekvogels
| Gebiedsnaam | gebiedsfunctie | trend | ||
|---|---|---|---|---|
| Natura 2000-gebied De Wieden | foerageren | 0 | (vanaf 1998) | |
| Natura 2000-gebied Ketelmeer & Vossemeer | foerageren | 0 | (vanaf 1998) | |
| Natura 2000-gebied Haringvliet | foerageren | 0 | (vanaf 1994) | |
| Natura 2000-gebied Biesbosch | foerageren | + | (vanaf 1998) | |
| Natura 2000-gebied Krammer-Volkerak | foerageren | 0 | (vanaf 1998) |
Factsheet(s) (1)
Deze factsheet bevat ecologische kerninformatie over een vogelsoort die betrokken is bij de doelen voor Natura 2000-gebieden, resulterend in beleidsadviezen voor het halen van de doelen van de Europese Vogelrichtlijn. Bij sommige vogelsoorten zijn factsheets opgesteld voor twee populaties, namelijk de broed- én de doortrek- en/of winterpopulatie. Elke factsheet gaat in op de Staat van Instandhouding (SvI), de eventuele opgave om de populatie op een gunstig niveau te brengen, de belangrijkste knelpunten en op (potentiële) verbetermaatregelen. Voorts wordt ingegaan op het deel van de populatie dat verblijft in het Natura 2000-netwerk, het overige Natuurnetwerk Nederland (NNN) en overige gebieden, en op het regionaal/provinciaal belang.
Counting guidelines
Broedvogels
Methode
Broedparen lokaliseren
Tijd van het jaar
Begin April t/m eind July
Tijd van de dag
Hele dag
Datumgrenzen, normbezoeken en fusieafstand
| Valid sightings | normbezoeken | minimaal vereist | fusie- | |||||||||
| adult | paar | terr | nest | migrant | 1 | 2 | 3 | seizoen | datumg | datumgrens | afstand | |
| . | X | X | X | 3 | 2 | 15-4 t/m 15-8 | 2000 | |||||
Aanwijzingen
Nestelt in kale kruinen of vorken van bomen en in hoogspanningsmasten [broedcode 13, 15, 16]. In het buitenland worden ook nesten in platte kruinen van naaldbomen op meer dan 10 kilometer afstand van water aangetroffen.
Het lokaliseren van nesten is het beste te doen tijdens nestbouwfase, als met grote takken gevlogen wordt [brc 9]. Al gevestigde paren bouwen in maart – mei het bestaande nest verder af of een nieuw nest op. Nieuwe vestigingen kunnen tot laat in de zomer (augustus) beginnen.
Bij gevestigde paren vindt een korte balts plaats (soms maar enkele uren) [brc 5] na terugkeer, waarbij mannetje roepend en met duikvluchten van tientallen meters het vrouwtje bij het nest begroet. Uitgebreidere balts vindt plaats bij nieuwe paren.
LET OP: soms wordt meerdere jaren aan een nest gebouwd zonder dat dit bebroed wordt. Daarnaast kunnen mannetjes meerdere beginnetjes van nesten maken, waarna één nest wordt uitgekozen om verder af te bouwen. In de afbouwfase helpt ook de vrouw mee (nestbekleding). Nesten worden meestal meerdere opeenvolgende jaren gebruikt en vaak verder uitgebouwd. Doorgaans hebben bebroede nesten minstens een meter doorsnede.
Alleen dicht bij het nest territoriaal (luchtgevechten met andere grote vogelsoorten [brc 7]). Gedoogt soortgenoten meestal al vanaf enkele honderden meters van het nest.
Individuele herkenning
Het onderscheiden van mannetjes en vrouwtjes is zeer behulpzaam bij observaties. Ringaflezingen en tekeningen of foto's van verenkleed zijn behulpzaam bij het herkennen van individuen. Bedenk echter dat kenmerken er door afstand en ander licht anders uit kunnen zien.
Controle nesten
Nestfase in open terrein op afstand in te schatten:
- Broedende vogels vaak nog boven nestrand uit te zien [brc 13]. Na eileg broedt vrouwtje bijna onophoudelijk, met korte wissels met het mannetje.
- Kleine jongen worden na prooioverdracht [brc 14] van mannetje naar vrouwtje behoedzaam gevoerd. Soms beide oudervogels voerend.
- Nestcontroles door naar het nest te klimmen zijn alleen raadzaam als nestplaats solide en veilig te bereiken is en uit te voeren door deskundige.
Overige waarnemingen mei-augustus
Volwassen vogels verblijven soms langdurig in waterrijke gebieden overzomeren en gebruiken daarbij favoriete uitkijkposten. Lange vluchten met prooien wijzen niet per definitie op de aanwezigheid van een nest. In sommige gebieden overzomeren meerdere volwassen vogels.
Bijzonderheden
Sovon garandeert geheimhouding exacte locatie.
Broedbiologie
In Nederland vooral dichtbij water broedend, zowel in dode bomen als in hoogspanningsmasten. Definitieve vestiging van een paar kan meerdere jaren duren, waarin vaak meerdere (beginnetjes van) nesten worden gebouwd. Eén broedsel per jaar van 1-4 eieren. Broedduur 34-43 dagen, nestjongenperiode 50-55 dagen (maar eerste Nederlandse jong pas na 66 dagen vliegvlug). Na uitvliegen worden jongen nog tot een maand lang gevoerd door het mannetje.
Literatuur
Hardey et al. 2013. Raptors; a field guide for surveys and monitoring.