Flussregenpfeifer

Buiten broedtijd

Doortrek van buitenlandse Kleine Plevieren zal in Nederland van weinig betekenis zijn. De eigen broedvogels trekken in augustus en september weg en zijn vanaf half maart weer terug. Het snel bezet raken van plotseling beschikbare biotopen toont aan dat verplaatsingen ook binnen het broedseizoen optreden.

Broedtijd

Kleine Plevieren nestelen op schaars begroeide grond, vaak in de omgeving van enig ondiep zoet water. Het broedbiotoop varieert van recente natuurontwikkeling en geplagde heide tot afgravingen, bouwterreinen en rivierstranden. Veel van zulke terreinen zijn maar korte tijd geschikt voor broeden. Daardoor kunnen verspreiding en aantallen op lokale schaal jaarlijks opmerkelijk verschillen. In de eerste helft van de twintigste eeuw was de Kleine Plevier een zeldzame broedvogel. De toename daarna is in de hand gewerkt door het beschikbaar komen van nieuw broedbiotoop in het Deltagebied, maar bijvoorbeeld ook door grote bouwprojecten. Landelijk gezien nemen de aantallen nog steeds wat toe, met flinke jaarlijkse schommelingen.

svi_geenn2k1
svi_geenn2k2
svi_geenn2k3 svi_geenn2k4

svi_methodiek

Brutvogel

Der Erhaltungszustand von der Flussregenpfeifer als Brutvogel in den Niederlanden ist favourable.

Wie wird der Erhaltungszustand von Arten bestimmt, für die keine Natura 2000-Gebiete ausgewiesen wurden?

nicht brütender Vogel

Der Erhaltungszustand von der Flussregenpfeifer als nicht brütender Vogel in den Niederlanden ist unknown.

Wie wird der Erhaltungszustand von Arten bestimmt, für die keine Natura 2000-Gebiete ausgewiesen wurden?

geen_aangewezen_gebieden

Methode

Territoriumkartering

Tijd van het jaar

Begin April t/m half August

Tijd van de dag

Gehele dag, ook 's nachts, maar balts vooral 's ochtends en 's avonds laat.

Datumgrenzen, normbezoeken en fusieafstand

Aanwijzingen

Paren tellen [broedcode 3, 5] en individuen met territoriaal of nestindicerend gedrag: balts [brc 2], nestbouw (kuiltje draaien, strootje pikken) [brc 9], broedende vogel (vaak zichtbaar bij nauwkeurig en langdurig met kijker of telescoop afzoeken van terrein, maar pas op voor 'schijnbroeden') [brc 13, 15, 16], alarm [brc 7], afleidingsgedrag ('gebroken vleugel') [brc 10], oude vogels met pulli (snelle verplaatsingen!) [brc 12]. Individuen in broedbiotoop als aanvulling meenemen (vogels tijdens broedfase onopvallend, pas na uitkomen eieren luidruchtig) [brc 1]; groepjes (veelal niet-broedvogels) niet [niet invoeren]. Broedvogels zijn zeer vocaal in de buurt van nest en jongen gedurende de hele broedperiode.
LET OP: nestplaats en locatie waar balts plaatsvindt kunnen op enige afstand van elkaar liggen [let op dubbeltellingen]. Balts soms groepsgewijs en vaak over grote afstand [opdelen in paren en invoeren met broedcode 5]. In de loop van het broedseizoen sluiten zich soms derde en vierde vogels aan bij een paar en helpen om de jongen groot te brengen. Soms gebruiken verschillende paren hetzelfde voedselgebied; balts, agressief gedrag, strootje pikken etc. kunnen ook daar plaatsvinden. Bezette nesten kunnen zeer dicht bij elkaar liggen. Vervolglegsels (na mislukte broedpoging) soms op grote afstand van eerste nestplaats.

Bijzonderheden

Soort reageert opportunistisch op ontstaan of verdwijnen van habitat. In binnenland daarom vaak tijdelijk aanwezig op bouwterreinen, industrieterreinen, opspuitingen, afgravingen, recent geplagde heide et cetera. Jaarlijkse systematische controle van dergelijke terreinen (en reeds in verleden gevonden broedplaatsen) in groot gebied is zinvol. In rivierengebied eveneens opmerkelijke jaarlijkse verschillen in bezetting van terreinen, deels samenhangend met verschillen in waterstand en graafactiviteiten.

Broedbiologie

Gebonden aan zoetwatermilieus, maar soms ver van alle water nestelend, steeds in terreinen met weinig vegetatie en veel slik. Gevarieerde biotoopkeuze, van rivieroevers en drooggevallen vennen tot geplagde heide, pas aangelegde eilandjes, bouwterreinen en afgravingen. Merendeel van de paren broedt in door mensen sterk beïnvloede gebieden. Nest is kuiltje, bekleed met steentjes of schelpjes in onbegroeide of schaars begroeide bodem.
Eileg begin april tot begin juli, soms tot in augustus. Eén tot twee broedsels per jaar (dan eerste en tweede broedsel ineengeschoven), meestal 3-4 eieren, broedduur 22-28 dagen, jongen (nestvlieders) met 24-29 dagen vliegvlug; worden door beide ouders verzorgd.

Intro

Hieronder worden aanwijzingen gegeven om nesten te vinden en hun lotgevallen te volgen. Ze zijn uitsluitend bedoeld voor onderzoek in het kader van het Nestkaartenproject of verwante projecten. Belangrijk: ga niet zelf op pad (nesten zoeken is verboden), maar meld je aan bij Sovon (nestkaart@sovon.nl). Voor het nestonderzoek is namelijk een speciaal registratiebewijs nodig, waarmee je geen ontheffing in het kader van de Flora- en Faunawet nodig hebt. Voor beschermde soorten in voor het aangewezen Natura 2000-gebieden heb je daarnaast een vergunning in het kader van de Natuurbeschermingswet nodig om de nesten te mogen bezoeken. Nesten zoeken zonder registratiebewijs en/of vergunning is illegaal, los van de zelf te regelen toestemming van de terreineigenaar. De onderzoeker wordt geacht zich volledig te houden aan de aanwijzingen in de projecthandleiding. Zie https://sovon.nl/nestkaart

Tijd van het jaar

Van half april tot in augustus. Twee, soms drie broedsels per jaar.

Nesthabitat

In open schaarsbegroeide habitats, doorgaans bij (zoet) water maar soms op honderden meters afstand. Zowel zandige als stenige of kleiige plekken, graag op opspuitterreinen, braakliggend bouw- of industrieterrein, drooggevallen plassen, kale afgravingen, recente natuurontwikkeling en pas geplagde heide.

Nest

Ondiep uitgekrabd kuiltje, vaak kaal, soms met enige versiering in de vorm van bijv. steentjes, konijnenkeutels of strootjes. Nest ligt vaak open, soms echter meer beschut nabij hogere planten of stenen, op bouwterreinen etc. niet zelden op korte afstand van werkzaamheden of verkeer.

Aanwijzingen

Broedterrein wordt gekenmerkt door activiteiten van mannetje (roept veel, jaagt indringers weg, baltst tegenover vrouwtje). Probeer bij observatie op afstand vast te stellen of het broeden al begonnen is (waakzame vogel) en of er al wellicht jongen zijn (beide partners actief, veel alarm). Als nest met eieren vermoed wordt, is voorzichtige actie nodig. Loop rustig door een ‘veilig’ (beslist geen nest) stukje van het terrein en let op opvliegende of plots wegrennende adult (doorgaans op enkele tientallen meters van waarnemer, gaat vaak naar waterkant, houdt waarnemer in de gaten). Loop een stuk terug en let op wat de vogel gaat doen. Broedvogel keert terug naar nest in karakteristieke afwisseling van korte vluchtjes, poosje rennen en waakzame pauzes. Nest zelf wordt vaak bereikt na langere pauze (soms met nerveus gedrag), kort en laag vluchtje en laatste run. Vogel gaat voorzichtig op nest zitten en herschikt eieren. Gun de vogel even tijd (niet te lang, anders moet opwarmproces daarna overnieuw beginnen), prent de nestlocatie goed in je geheugen, fixeer op de nestplek en loop dan in rechte lijn ernaartoe. Alternatief is langdurige observatie op grote afstand (telescoop), waarbij overzichtelijk terrein minutieus wordt afgezocht (broedende vogel soms zichtbaar) en gehoopt wordt op broedaflossing (gebeurt snel, mis het cruciale moment niet).

Attentie

Ga op grotere afstand staan wanneer je merkt dat de naar het nest terugkerende vogel nerveus blijft en niet gaat zitten; waarschijnlijk sta je dan te dicht bij het nest. Uiterste voorzichtigheid nodig in omgeving van (vermoedelijke) nestplek, want nest is vaak moeilijk te zien. Let op zandige ondergrond op contrast tussen licht zand en grijzige of bruinige eieren; concentratie van pootafdrukken van plevieren wijst vaak op nest. Vogel met afleidingsgedrag (‘gebroken vleugel’) wijst op uitkomende eieren of kleine jongen; uiterste voorzichtigheid in laatste geval vereist in verband met perfecte schutkleuren!

Bijzonderheden

Op terreinen met veel verstoring door werkzaamheden, verkeer of vee (begrazing) vaak van het nest en soms zelfs niet tot broeden komend. Broedvogel die naar waterkant gegaan is, begint terugkeer naar nest soms op lijn met nest zelf. Vliegt of loopt soms voorbij nestplek. Oppassen voor schijnbroeden (in broedhouding gaan zitten), dat soms enkele minuten kan aanhouden.

Tijd van het jaar

Half maart-oktober, hoogste aantallen april-half mei en half juli-begin september.

Tijd van de dag

Gehele dag.

Aanwijzingen

- Alle geschikte terreindelen bezoeken
- Alleen vogels met terreinbinding tellen (dus niet hoog overvliegende)
- Min of meer vaste route door terrein, maar alert zijn op nieuw ontstane (tijdelijk) geschikte plekken
- Min of meer gelijke tijdsinspanning bij herhaalde bezoeken

Bijzonderheden

- Meestal hooguit enkele bijeen, soms enkele tientallen in los verband
- Vaak samen met andere steltlopers
- Meestal op of nabij ondiep water, soms in open terrein op enige afstand van water (bouwterrein, geplagde heide)
- Veel rondzwervende vogels, ook in broedtijd
- Ontdekt nieuwe habitat verrassend snel
- Sterk aan zoet water gebonden, amper in zoute gebieden