Kraanvogel

Onvoldoende gegevens beschikbaar voor trendanalyse.

Buiten broedtijd

Hoewel kleine aantallen Kraanvogels in ons land overwinteren of overzomeren, wordt deze soort vooral in de trektijd gezien. Ten oosten van de lijn Enschede-Eindhoven is het een normale doortrekker, ten westen daarvan aanmerkelijk schaarser. Betrekkelijk weinig Kraanvogels komen aan de grond, het meest nog in en rond hoogveengebieden, maar ook wel verder daarvandaan. De voorjaarstrek valt tussen eind februari en eind maart, met begin maart soms massale doorkomst. De najaarstrek loopt van half oktober tot in december; massale trek blijft het ene jaar uit maar kan het andere jaar in november of zelfs begin december plaatsvinden. Of er boven ons land veel trek is, hangt in voor- en najaar af van de weersituatie: krachtige (zuid)oostenwinden tijdens de trek leveren meer Kraanvogels op dan andere windrichtingen. De aantallen zijn de afgelopen tientallen jaren toegenomen, parallel aan de toegenomen Noordwest-Europese broedpopulatie. Bovendien ontstonden belangrijke pleisterplaatsen op voor ons land gunstige locaties in Duitsland (Diepholz) en Frankrijk (Lac du Der), zodat trekkers ook bij minder sterke oostenwind verschijnen.

Broedtijd

Vanaf 2001 broeden er Kraanvogels in ons land. Het aantal broedparen is nog klein maar groeit langzaam. De meeste broedgevallen vonden plaats in het Fochteloërveen, waar in sommige jaren enkele paren nestelen. Ook in het Dwingelderveld en het Korenburgerveen is verschillende malen gebroed. Waarnemingen van overzomerende volwassen Kraanvogels in andere heide- en hoogveengebieden kunnen de voorbode zijn van nieuwe broedplaatsen. Ook het eerste broedgeval werd voorafgegaan door jarenlange aanwezigheid van volwassen vogels. De vestiging in Nederland valt samen met een sterke groei van de Duitse broedpopulatie, die zich bovendien in westelijke richting uitbreidt.

De Kraanvogel is beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn en de Wet natuurbescherming. Voor deze soort zijn in Nederland Natura 2000-gebieden aangewezen als niet-broedvogel.

Methodiek voor de bepaling van de Staat van instandhouding van vogels

broedvogel

De Staat van Instandhouding van de Kraanvogel als broedvogel in Nederland is gunstig.

Bron: Rapport Staat van instandhouding van soorten van de Vogelrichtlijn zonder instandhoudingsdoelen in Natura 2000-gebieden

niet-broedvogel

De Staat van Instandhouding van de Kraanvogel als niet-broedvogel in Nederland is gunstig.

Bron: Bouwsteen ten behoeve van het Strategisch Plan Natura 2000. Zie Kerninformatie op deze pagina.

Winter en trekvogels

Deze factsheet bevat ecologische kerninformatie over een vogelsoort die betrokken is bij de doelen voor Natura 2000-gebieden, resulterend in beleidsadviezen voor het halen van de doelen van de Europese Vogelrichtlijn. Bij sommige vogelsoorten zijn factsheets opgesteld voor twee populaties, namelijk de broed- én de doortrek- en/of winterpopulatie. Elke factsheet gaat in op de Staat van Instandhouding (SvI), de eventuele opgave om de populatie op een gunstig niveau te brengen, de belangrijkste knelpunten en op (potentiële) verbetermaatregelen. Voorts wordt ingegaan op het deel van de populatie dat verblijft in het Natura 2000-netwerk, het overige Natuurnetwerk Nederland (NNN) en overige gebieden, en op het regionaal/provinciaal belang.

Methode

Lokaliseren van broedparen

Tijd van het jaar

Begin maart t/m eind juli

Tijd van de dag

Gehele dag, vooral in ochtend en rond zonsondergang.

Datumgrenzen, normbezoeken en fusieafstand

Aanwijzingen

Paren en zich verdacht gedragende individuen met kijker volgen. Let op territoriumindicerend gedrag (paringsmars, balts, copulatie, duetroep [broedcode 5]) en nestindicerend gedrag (alarmroep zittende vogel [brc 7], felle reactie op onder andere roofvogels [brc 7], sluipgedrag met jongen [brc 7, 12]). Nestbouw, broeden en verzorging jongen door beide partners.
LET OP: luid en lang roepende vogel na half april duidt op niet-broedvogel [brc 1]. Broedvogels met kleine jongen uitermate stiekem en in dekking blijvend. Oppassen echter voor overzomerende ruiende vogel (gedraagt zich eveneens geheimzinnig). Ouders met jongen foerageren tot op 2 kilometer van de broedplaats in (half)open agrarisch landschap (gras, graan, maïs). Jongen zijn soms pas begin september vliegvlug.
In de vestigingsperiode is het lastig om een goed beeld te krijgen van de populatie vanwege conflicten om partners en broedlocaties. Opvallende aanwezigheid voorafgaand aan broeden is in sterk contrast met onopvallendheid in ei- en jongenfase. ‘Verdwijnende’ broedparen in de loop van het seizoen (maart-mei) zijn verdacht, maar verraden zich niet zelden door kortdurend duet in de ochtendschemer.

Documentatie

Graag uitgebreide documentatie.

Bijzonderheden

Broedt sinds 2001 in Nederland en heeft zich uitgebreid. Overzomeraars kunnen voorboden zijn van nieuwe vestiging [invoeren met broedcode 0, 1]. Soort is zeer storingsgevoelig in broedtijd. Grote afstand bewaren, terrein langdurig met kijker of telescoop afzoeken.

Broedbiologie

Nestelt in Nederland tot nu toe vrijwel alleen in uitgestrekt hoogveen, in aangrenzende delen van Duitsland ook op open plekken in natte (broek)bossen en moerasgebieden, soms zelfs in betrekkelijk kleine moerasjes in agrarisch cultuurland. Eileg van half maart tot half april. Eén broedsel per jaar, meestal 2 eieren, broedduur 30 dagen, jongen (nestvlieders) kunnen na 9 weken korte stukjes vliegen.

Tijd van het jaar

Oktober-december en februari-maart.

Tijd van de dag

Van 2 uur voor zonsondergang tot uur erna, en van uur voor zonsopgang tot uur erna.
Ochtendtelling het beste (deel van de vogels arriveert nog in donker).

Aanwijzingen

- Slaapplaats lokaliseren door volgen van slaaptrek in avond (richting belangrijk!) of evt. gericht bezoeken van geschikte locaties rond zonsondergang
- Oppassen met voorverzamelplaatsen (vogels verkassen nog)
- Zoek telpunt met goed uitzicht op aan/afvliegende vogels
- Tegenlicht prettig want houdt vogels langer zichtbaar
- Grote slaapplaatsen met meerdere mensen tellen
- Vogels arriveren bij helder weer gemiddeld later dan bij donker weer
- Bij aanvang van telling aanwezige vogels noteren
- Vervolgens aan- of uitvliegende vogels noteren
- Zeer voorzichtig zijn! Vogels op slaapplaats worden snel verstoord.

Bijzonderheden

- In groepen van enkele tientallen tot enkele honderden
- Meestal zeer luidruchtig (geluid op grote afstand hoorbaar)
- Keuze slaapplaats traditioneel (ondiepe vennen in rustige hoogveengebieden), soms echter afwijkende plek (agrarisch gebied)
- Gebruik slaapplaatsen jaarlijks sterk wisselend in afhankelijkheid van al dan niet optredende trekpieken (krachtige oostenwinden! In najaar ook bij invallende vorst)
- Deel vogels kan ’s ochtends op slaapplek blijven hangen of gaat in nabijheid foerageren (akkers)