Distribution and trends
Distribution
This map is derived from the Bird Atlas of the Netherlands (Sovon 2018). Shown is the relative density of breeding pairs per square kilometer.
This chart is based on the Atlas of the Dutch Birds (1987), an estimate of the numbers present is given for each atlas square of 5x5 km.
Population trends
breeding bird trend
Data derived from the common breeding bird census. Shown are annual population indices, derived from national surveys of sample plots (red dots) and the trendline (dark line). Data from 1984-1989 can be less reliable.
- vanaf 1990
- significant increase, < 5% a year (+)
- laatste 12 jaar
- significant increase, < 5% a year (+)
Breeding success and survival
nesting success
This graph is based on the Nest Record Scheme. The average percentage of successful nests (with 95% confidence interval) is shown.
Seasonal occurrence
seasonal pattern
This chart is based on LiveAtlas. The reporting frequency per decade is shown, averaged over the last 5 years. The reporting frequency is the percentage of complete lists on which the species is registered.
laying start
This graph is based on the Nest Record Scheme. The average annual date of laying of the first egg is shown (with 95% confidence interval).
Occurrence description
Buiten broedtijd
Boerenzwaluwen zijn aanwezig van maart tot in oktober, incidentele waarnemingen daargelaten. De meerderheid der broedvogels arriveert in april of begin mei, soms echter later vanwege ongunstige trekomstandigheden. Doortrek in het voorjaar is alleen opvallend op enkele plekken langs de kust en uitsluitend bij straffe (zuid)oostenwinden. Vanaf juli verzamelen zich grote aantallen op gemeenschappelijke slaapplaatsen, doorgaans in riet maar ook in maïs of andere hogere vegetaties. De najaarstrek vindt grotendeels plaats tussen eind augustus en eind september. Deze is in het binnenland veel krachtiger dan langs de kust. Vroege trekkers (augustus en eerste helft september) foerageren langdurig alvorens door te vliegen; late trekkers (na half september) vliegen vaak snel en laag, zeker op koele ochtenden.
Broedtijd
De Boerenzwaluw nestelt in het hele land in boerenland, met een voorkeur voor gemengde bedrijven. Het gros van de paren huist in koeien-, varkens- of paardenstallen. De aantallen zijn in het laatste kwart van de twintigste eeuw afgenomen, al komt dat uit tellingen onvoldoende naar voren bij deze lastig telbare soort. De afname is een gevolg van modernisering van bedrijven (o.a. scherpe hygiënemaatregelen, waardoor in stallen vliegende zwaluwen geweerd worden) en intensivering van grondgebruik (resulterend in voedselgebrek). Sinds de eeuwwisseling is de stand stabiel tot licht herstellend. De toenemende populariteit van het houden van hobbypaarden op het platteland biedt enige compensatie voor de afname op meer traditionele broedlocaties.
Birds directive
Conservation status
The Birds Directive focuses on the conservation of all naturally occurring wild bird species in Europe, including the Barn Swallow.
This means that EU Member States must take measures to maintain or bring the populations of these species to a level that corresponds in particular to ecological, scientific and cultural requirements.
The Birds Directive requires Member States to maintain habitats for birds of sufficient size and quality, including through the designation of Special Protection Areas for the benefit of the European Natura 2000 network. No special protection zones have been designated for the Barn Swallow in the Netherlands. The national population must be able to maintain itself at a favorable level.
What is the methodology to assess the conservation status of birds
breeding bird
The conservation status of the Barn Swallow as breeding bird in the Netherlands is unfavourable (bad).
| State of Conservation Assessment | ||||
| Distribution | Population | Habitat | Future | Final verdict |
| favourable | unfavourable (bad) | unfavourable (inadequate) | unfavourable (bad) | unfavourable (bad) |
non-breeding bird
The conservation status of the Barn Swallow as non-breeding bird in the Netherlands is unknown.
| State of Conservation Assessment | ||||
| Distribution | Population | Habitat | Future | Final verdict |
| unknown | unknown | unknown | unknown | unknown |
Assigned areas
No areas assigned
Counting guidelines
Broedvogels
Methode
Lokaliseren van broedparen, nesten tellen
Tijd van het jaar
Half April t/m half August
Tijd van de dag
Gehele dag, maar sterk afhankelijk van weersomstandigheden (meeste activiteit bij droog, zonnig weer).
Datumgrenzen, normbezoeken en fusieafstand
| Valid sightings | normbezoeken | minimaal vereist | fusie- | |||||||||
| adult | paar | terr | nest | migrant | 1 | 2 | 3 | seizoen | datumg | datumgrens | afstand | |
| X | X | X | X | 2 | 10-5 t/m 20-6 | 1000 | ||||||
Aanwijzingen
Lokaliseren van rond broedplaats rondvliegende vogels, of nog beter: systematische controle van gebouwen op nesten.
Lokaliseren broedparen
Tel rondvliegende vogels per broedplaats [broedcode 6] (schuur, stal enz.) eind mei en in juni (meeste vogels bezig met eerste broedsel). Twee tellingen geven beste indruk. Probeer zingende mannetjes [brc 2] (in vlucht of vanaf zitplaats) en vogels met nestmateriaal [brc 9] of uitwerpselen [brc 14] te onderscheiden. In slechtste geval: totaal aantal vogels tellen en delen door 2. Deze methode geeft slechts een vage indruk van het aantal broedparen.
Nesten tellen
Beste resultaten, zeker bij wat hogere dichtheden, door systematisch bezoeken van geschikte locaties (vraag toestemming!), geselecteerd op grond van rondvliegende vogels. Twee bezoeken, in juni en juli, voldoende om goed beeld te krijgen. Nesten vrijwel altijd op balken of richels in stal of schuur, zowel laag als hoog (neem een zaklamp of andere lichtbron mee!). Hoogste aantal gelijktijdig bezette nesten aanhouden.
Pas op voor door mussen, Witte Kwikstaart of andere soorten bezette nesten (meestal met stro en veren).
Bijzonderheden
Navraag bij bewoners kan informatie geven over aantal broedparen, maar houd er rekening mee dat slechts weinigen exacte aantallen weten.
Broedbiologie
Broedt vrijwel uitsluitend in agrarisch cultuurlandschap, zowel in dorpen/gehuchten als alleenstaande boerderijen, een enkele keer in stadsranden. Nestelt vooral op boerenbedrijven met vee of gemengde bedrijfsvoering (koeien- en varkensstallen, schuren), soms ook onder bruggetjes, aan sluizen enzovoorts. Eileg begin mei tot in augustus. Een tot drie broedsels per jaar (afhankelijk van weer en voedsel), met pieken eind mei/begin juni (eerste broedsel), eind juni/begin juli (tweede broedsel) en eventueel augustus (derde broedsel). Meestal 2-6 eieren, broedduur 12-16 dagen, nestjongenperiode sterk afhankelijk van weersituatie, tot 20-24 dagen.
Nestonderzoek
Intro
Hieronder worden aanwijzingen gegeven om nesten te vinden en hun lotgevallen te volgen. Ze zijn uitsluitend bedoeld voor onderzoek in het kader van het Nestkaartenproject of verwante projecten. Belangrijk: ga niet zelf op pad (nesten zoeken is verboden), maar meld je aan bij Sovon (nestkaart@sovon.nl). Voor het nestonderzoek is namelijk een speciaal registratiebewijs nodig, waarmee je geen ontheffing in het kader van de Flora- en Faunawet nodig hebt. Voor beschermde soorten in voor het aangewezen Natura 2000-gebieden heb je daarnaast een vergunning in het kader van de Natuurbeschermingswet nodig om de nesten te mogen bezoeken. Nesten zoeken zonder registratiebewijs en/of vergunning is illegaal, los van de zelf te regelen toestemming van de terreineigenaar. De onderzoeker wordt geacht zich volledig te houden aan de aanwijzingen in de projecthandleiding. Zie https://sovon.nl/nestkaart
Tijd van het jaar
Begin mei tot en met eind augustus. Twee of drie broedsels, per jaar nogal synchroon verlopend maar met enige jaarlijkse variatie in timing vanwege weersomstandigheden.
Nesthabitat
Nesten vrijwel altijd in gebouwen, doorgaans stallen bij boerderijen met vee. In sommige gebieden ook betrekkelijk regelmatig onder kleine bruggen, incidenteel in open garage, fabriek of ander gebouw. Agrarisch gebied of stadsranden, niet in centra van grote steden.
Nest
Nestbouw door beide partners. Ondiep halfopen nest, gemaakt van strootjes of ander plantenmateriaal gemengd met modder of mest. Nest meestal op 2-5 m hoogte op balk of muurtje, in nis (ontbrekende steen in muur), vaak met enige ondersteuning (bijv. elektriciteitsleidingen). Vorm van nest aangepast aan standplaats en meestal halfrond, soms helemaal rond (op ouderwetse lamp).
Aanwijzingen
Systematisch onderzoek van geschikte en toegankelijke gebouwen, die vaak jarenlang bezet blijven. Ieder gebouw dat door Boerenzwaluwen bezocht wordt, is in principe de moeite waard! Aantal broedparen per gebouw varieert van één tot enkele tientallen. Sterke zaklamp onmisbaar, nestinspectie via ladder of spiegel op stok. Systematisch balken of andere potentiële nestplaatsen langsgaan. Afvliegende vrouwtjes en/of alarmerende oudervogels wijzen op een nest in de eifase. Nesten met jongen die gevoerd worden zijn gemakkelijk op geluid te lokaliseren. Nesten die (nog) leeg zijn maar waarin verse modder verwerkt of die gevoerd zijn met (witte) veertjes zijn bewoond; controleer deze later. In de vroege jongenfase ligt er nog geen poep onder het nest. Pas vanaf dag 5-7 poepen de jongen zelf over de rand. Nesten met grote jongen hebben witte poepplakkaten op de grond. Let bij nacontrole op toestand nest: schone nesten zijn mislukt, maar niet alle nesten met veel bloedspoelschilfers (gruis) in nestkom zijn gelukt; grote jongen klimmen bij voedselproblemen (slecht weer) soms uit nest en liggen dan dood op de grond. Soms worden jongen uit het nest gegooid door de buurman die vervolgens probeert het vrouwtje te claimen!
Attentie
Soort vrij tolerant ten opzichte van nestcontroleur, maar beperk de periode van aanwezigheid (zeker bij koel en regenachtig weer).
Bijzonderheden
Vaak ook mussennesten in stallen, maar deze zijn slierteriger (lange grassen) dan van Boerenzwaluw en bevatten geen klei. Meeste nesten van Boerenzwaluw eenvoudig te zien, op zeer donkere of rommelige plekken na. Let in zo’n geval op nestmateriaal, poepjes of eischalen op de grond. Ga in een onoverzichtelijke schuur enkele minuten rustig op een plek met goed overzicht zitten en houd in de gaten waar oudervogels heenvliegen. Plekken met veel poep op de grond (witte plakkaten) wijzen op nesten met grote jongen, maar pas op voor slaapplaats van een of meer mannetjes.