Distribution and trends
Distribution
This map is derived from the Bird Atlas of the Netherlands (Sovon 2018). For each atlas square of 5x5 km, an estimate for the number of breeding pairs is given.
This map is derived from the Bird Atlas of the Netherlands (Sovon 2018). Shown is the relative density of wintering birds per square kilometer.
Population trends
breeding bird trend
Data derived from the common breeding bird census. Shown are annual population indices, derived from national surveys of sample plots (red dots) and the trendline (dark line). Data from 1984-1989 can be less reliable.
- vanaf 1990
- significant increase, < 5% a year (+)
- laatste 12 jaar
- significant increase, < 5% a year (+)
non-breeding bird trend
Data derived from point-transect-counts in december. Shown is the annual population index (with standard error), calculated over about 500 transects with each 20 point-counts.
- vanaf 1980
- significant increase, < 5% a year (+)
- laatste 12 jaar
- significant decrease, <5% a year (-)
Breeding success and survival
nesting success
This graph is based on the Nest Record Scheme. The average percentage of successful nests (with 95% confidence interval) is shown.
Seasonal occurrence
seasonal pattern
This chart is based on LiveAtlas. The reporting frequency per decade is shown, averaged over the last 3 years. The reporting frequency is the percentage of complete lists on which the species is registered.
laying start
This graph is based on the Nest Record Scheme. The average annual date of laying of the first egg is shown (with 95% confidence interval).
Occurrence description
Buiten broedtijd
Volwassen Nederlandse Buizerds blijven het hele jaar in hun territorium. Jonge vogels vestigen zich op enkele tientallen kilometers. Vogels uit Noord-Duitsland, Denemarken en Zweden overwinteren in ons land. Deze roofvogel is dan overal te zien, ook veelvuldig in bermen van autowegen. Doortrek van vooral Zweedse vogels kan opvallend zijn in oktober, met name langs de oostgrens. Midden oktober noteren trektellers bij oostenwinden en gunstige thermiek vele honderden trekkers per dag op hun telpost. De voorjaarstrek, minder omvangrijk en soms lastig te scheiden van lokale vliegbewegingen, speelt zich vooral in maart af. Zware sneeuwval in ons land of daarbuiten leidt soms tot wat verplaatsingen.
Broedtijd
De Buizerd is momenteel de talrijkste broedende roofvogel in ons land. Oorspronkelijk gebonden aan grote bossen op de zandgronden, broedt hij tegenwoordig door het hele land, ook in kleine bosjes, soms zelfs in solitaire bomen in open land. Overigens slaat een groot deel van de Buizerds in voedselarme jaren het broedseizoen over. De landelijke aantallen waren rond 1970 met slechts enkele honderden paren op een dieptepunt. Dit was het gevolg van onbedoelde vergiftiging met in de landbouw gebruikte pesticiden. Na het verbod op deze middelen herstelde de stand en kon uitgroeien tot niet eerder bekende niveaus. Het ouder wordende Nederlandse bos, in combinatie met verminderde vervolging, bood plaats aan meer Buizerds dan in het verleden. Bovendien ging de soort broeden in de lage delen van het land en de Waddeneilanden, gebieden waar hij eerst ontbrak. Sinds de eeuwwisseling zijn de aantallen op de hoge gronden stabiel en neemt de Buizerd alleen nog in het westen en noorden van het land toe.
Birds directive
Conservation status
The Birds Directive focuses on the conservation of all naturally occurring wild bird species in Europe, including the Common Buzzard.
This means that EU Member States must take measures to maintain or bring the populations of these species to a level that corresponds in particular to ecological, scientific and cultural requirements.
The Birds Directive requires Member States to maintain habitats for birds of sufficient size and quality, including through the designation of Special Protection Areas for the benefit of the European Natura 2000 network. No special protection zones have been designated for the Common Buzzard in the Netherlands. The national population must be able to maintain itself at a favorable level.
What is the methodology to assess the conservation status of birds
breeding bird
The conservation status of the Common Buzzard as breeding bird in the Netherlands is favourable.
| State of Conservation Assessment | ||||
| Distribution | Population | Habitat | Future | Final verdict |
| favourable | favourable | favourable | favourable | favourable |
non-breeding bird
The conservation status of the Common Buzzard as non-breeding bird in the Netherlands is favourable.
| State of Conservation Assessment | ||||
| Distribution | Population | Habitat | Future | Final verdict |
| favourable | favourable | favourable | favourable | favourable |
Assigned areas
No areas assigned
Counting guidelines
Broedvogels
Methode
Lokaliseren van broedparen
Tijd van het jaar
Begin February t/m half July
Tijd van de dag
Gehele dag.
Datumgrenzen, normbezoeken en fusieafstand
| Valid sightings | normbezoeken | minimaal vereist | fusie- | |||||||||
| adult | paar | terr | nest | migrant | 1 | 2 | 3 | seizoen | datumg | datumgrens | afstand | |
| . | X | X | X | 2 | 25-1 t/m 10-7 | 1000 | ||||||
| X | . | . | . | 3 | 2 | 25-1 t/m 10-7 | 1000 | |||||
Aanwijzingen
Echt goede inventarisatie alleen mogelijk door zoeken van nesten in combinatie met kartering van territorium- of nestindicerende waarnemingen.
Zoeken van nesten
Veel nesten kunnen gevonden worden door voor half april (bladgroei) geschikte bossen uit te kammen (maar zie onder Bijzonderheden). Oude nesten worden opgehoogd en nieuwe nesten zijn in die tijd voltooid. Bewoonde nesten herkenbaar aan verse takken (oplichtend breukvlak) en alarmerende ouders, later in het seizoen aan pluisjes en verse takjes op nestrand; broedende vogel soms zichtbaar (maar drukt zich in nestkom), soms al afgevlogen (al dan niet met roepen; vogel laat zich van nest vallen alvorens weg te vliegen, in tegenstelling tot rechtlijnige aftocht van Havik). Grote nestjongen vanaf de grond vaak zichtbaar, blijven 4-6 weken na uitvliegen in omgeving van het nest en bedelen veelvuldig. Kring van witte poepspetters onder nestboom wijst op grote jongen.
Territorium- en nestindicerende waarnemingen
- baltsende paren op liefst zonnige en winderige dagen in februari-maart; paren hangen boven nestplaats (let op grootteverschil)
- copulatie (dagelijks vanaf half februari tot start eileg); vrouwtje op of bij nest, met opgezette veren roepend (maar niet bekende miauwende roep), mannetje landt (soms van hoog) op haar rug. Paring gaat gepaard met veel vleugelwapperen.
- hongerroep van vrouwtje; klagerig bedelgeluid, waarop mannetje geacht wordt te reageren met voedselaanvoer; doorgaans vanaf het nest, frequentie varieert vaak (voedselarme jaren) tot zelden (voedselrijke jaren)
- territoriumconflicten, vooral februari-half april; goed bruikbaar zijn het verdringen van andere Buizerds lager dan 50 m; waarnemingen van hoge conflicten niet goed bruikbaar: hoog in de lucht kunnen meerdere paren bijeenkomen en kunnen duikvluchten gericht zijn op indringer maar ook op eigen vrouwtje
- dreigvlucht met vertraagde, krachtige vleugelslag
- prooiaanvoer; tijdens eileg, bebroeding en kleine jongenfase wordt vrouwtje gevoed door mannetje; ze wacht in de buurt van het nest
LET OP: het is normaal dat slechts een deel van de territoriale paren tot broeden overgaat. In voedselarme jaren kan dat lokaal zelfs een minderheid zijn. Niet-territoriale vogels niet meetellen.
Probeer individuele vogels te herkennen aan verenkleed (bij Buizerd erg gevarieerd) en leeftijd (adult met brede donkere, scherp afgetekende zoom aan vleugel, eerstejaars zonder).
Bijzonderheden
Paren kunnen over verschillende nesten binnen het territorium beschikken, die soms verrassend ver uit elkaar kunnen liggen (soms verder dan gelijktijdig bezette nesten van buurparen). Oude nesten soms meermalen controleren in verband met late broedsels. Sommige nesten zitten zo verborgen (bijv. donker sparrenbos) dat ze pas in een laat stadium gevonden worden.
Broedbiologie
Broedt in bossen en bosrijke landschappen, maar in toenemende mate ook daarbuiten, geregeld in houtwallen en lanen, soms in solitaire bomen in open landschap en zelfs wel eens op de grond. Eileg van eind maart tot eind april. Eén broedsel per jaar, meestal 2-3 eieren, broedduur 33-35 dagen, nestjongenperiode 6-7 weken, jongen 6-8 weken na uitvliegen zelfstandig.
Literatuur
Bijlsma R.G. 1997. Handleiding veldonderzoek roofvogels. KNNV uitgeverij, Utrecht.
Nestonderzoek
Intro
Hieronder worden aanwijzingen gegeven om nesten te vinden en hun lotgevallen te volgen. Ze zijn uitsluitend bedoeld voor onderzoek in het kader van het Nestkaartenproject of verwante projecten. Belangrijk: ga niet zelf op pad (nesten zoeken is verboden), maar meld je aan bij Sovon (nestkaart@sovon.nl). Voor het nestonderzoek is namelijk een speciaal registratiebewijs nodig, waarmee je geen ontheffing in het kader van de Flora- en Faunawet nodig hebt. Voor beschermde soorten in voor het aangewezen Natura 2000-gebieden heb je daarnaast een vergunning in het kader van de Natuurbeschermingswet nodig om de nesten te mogen bezoeken. Nesten zoeken zonder registratiebewijs en/of vergunning is illegaal, los van de zelf te regelen toestemming van de terreineigenaar. De onderzoeker wordt geacht zich volledig te houden aan de aanwijzingen in de projecthandleiding. Zie https://sovon.nl/nestkaart
Tijd van het jaar
Eind februari tot eind juli. Legpiek van eind maart tot eind april. Eén broedsel per jaar.
Nesthabitat
Bossen, bosjes en boomgroepen, soms solitaire bomen in agrarisch gebied of incidenteel zelfs op de grond of in hoogspanningsmast.
Nest
Omvangrijk bouwsel dat soms jarenlang wordt bijgewerkt. Nieuwe nesten aanzienlijk kleiner. Nest zowel tegen hoofdstam aan als in kruin of op zijtakken weg van hoofdstam (vgl. Havik: vrijwel altijd tegen hoofdstam aan). Nestbouw door beide partners.
Aanwijzingen
Lokalisatie nestplaats door in kaart brengen van oude nesten (winter) in combinatie met territoriaal gedrag van paar (let op grootteverschil) eind februari en maart, vaak boven nestplaats. Let daarbij vooral op conflicten tot op enkele tientallen meters hoogte (conflicten hoog in de lucht kunnen paren van ver betreffen) en dreigvlucht met diep doorslaande vleugelslag. Opvallende gedragingen bij nest, voorafgaand aan eileg, zijn frequente copulaties (vrouwtje op of bij nest, voorover buigend en soms zacht roepend, mannetje landt rechtstreeks op rug) en hongerroep van vrouwtje (klaaglijke en in voedselarme jaren langdurige roep, veelal vanaf nest). Bezet nest kenbaar aan nestrand (opgehoogd met verse takken – let op breukvlak – en soms groene twijgen; donsjes), fel alarm en van nest afvliegende vogel (laat zich vallen in tegenstelling tot meer rechtlijnige vlucht van Havik). Rondvliegende vogel met uitstaande buikveren is zekere aanwijzing voor een nest met eieren of kleine jongen. Let in de eifase (april-mei) op verse uitwerpselen, donsveren en op kale bodem of verhogingen geplukte zoogdieren, duidend op broedend vrouwtje. Indien nestjongen aanwezig ontstaat kring van witte uitwerpselen (urinezuur), groter wordend naarmate jongen ouder zijn (bij takkelingen ook op zijtakken ter hoogte van nest). Uitgevlogen nesten kenmerken zich door aanwezigheid van braakballen aan de voet van de nestboom. Uitgevlogen jongen in eerste weken in directe omgeving nest en luidruchtig.
Attentie
Sommige nesten lastig te vinden, vooral nieuwgebouwde relatief kleine nesten op donkere plekken. Niet langer dan een kwartier zoeken indien ouders alarmeren; liever later terugkomen en nogmaals zoeken (let op plek waar alarm start, vaak bij nest; soms is vleugelslag te horen van afvliegende vogel). Niet alle paren alarmeren bij verstoring. Om alle nesten te vinden is het raadzaam om geschikte locaties uit te kammen. Boom met (vermoedelijk) grote jongen op nest, vaak af te lezen aan eerste braakballen eronder, niet beklimmen in verband met kans op afspringen van de jongen. Bij mislukte nesten attent zijn op sporen van vervolging (boom beklommen of omgezaagd, hagelsporen in en rond nest enzovoort).
Bijzonderheden
Sommige paren bezetten territorium maar nestelen niet, speciaal in jaren van voedselschaarste. Nesten soms op geringe afstand van buurparen (minder dan 200 m), in grote bossen (meer dan 500 ha) meeste nesten in bosranden of rondom grote open plekken.
Meer informatie
Uitgebreide aanwijzingen in Bijlsma R.G. 1997. Handleiding veldonderzoek Roofvogels. KNNV/Vogelbescherming Nederland/Werkgroep Roofvogels Nederland, Utrecht/Zeist/Appelscha.